Hemelwaterafvoer

Het regende. We keken eens naar buiten en het bleek dat het pad langs de achtergevel netjes op afschot lag. Alleen helaas richting gevel en niet richting grasveld.

Gezien de verwachting dat het alleen maar vaker en meer zou gaan regenen leek het ons verstandig om het pad dan maar op afschot richting grasveld te laten leggen. En als we toch bezig waren zouden we waterpasserende stenen nemen om meer water op te vangen. Nog wat verder nadenkend wilden we ook veel water opvangen voor de droge periodes. Al nadenkend en tekenend kwamen we erop dat het pad ook maar verhoogd moest worden want in de 30 jaar dat we hier wonen is de grond toch wel een beetje verzakt. En als het pad verhoogd werd moest ook het grasveld verhoogd voor een goede aansluiting

Met de tekening en ideeën vroegen we een offerte aan.

We schrokken van de prijs. Niet dat hij onredelijk was, alleen hadden we ons niet gerealiseerd dat overal natuurlijk een prijskaartje aanhangt. Na nog eens nadenken besloten we om de huidige klinkers te hergebruiken. Heel veel toegevoegde waarde zouden waterpasserende stenen niet hebben in onze tuin. Ook meegewogen dat de nieuwe stenen gemaakt en aangevoerd moesten worden en de oude afgevoerd. Ook besloten we om het voorwerk van het zwart maken van de grond en het eruit halen van de oude bestrating zelf zouden doen. Evenals het grasveld ophogen. Dat gaf voldoende lastenverlichting. De tuinman zou de fundering voor de kuubvaten gaan doen en opnieuw straten.

De kuubvaten hadden we al gekocht zodat we een betere inschatting konden maken waar ze het beste geplaatst konden worden. Alleen stonden ze natuurlijk gigantisch in de weg bij het eruit halen van de bestrating. We hebben ze dus zo lang maar op het terras gezet. Hetzelfde gold natuurlijk voor de eruit gehaalde stenen. Die hebben we op pallets in de tuin gelegd

En daarna kwam de tuinman. Waar wij toch een paar weken rustig aan bezig waren geweest om het voorwerk te doen was hij in een dag klaar met het ophogen en opnieuw straten. Daar heb ik wel afgunstig naar gekeken. Wat een vaklui.

Wat de fundering van de kuubvaten betreft had hij een wat grotere klus. Voor de onderheiing moest eerst de poort afgebroken worden omdat de machinerie er anders niet door kon. Dat had hij vergeten op te meten. Daarna werden er hardhouten palen de grond in gemept. Dat kostte de nodige moeite. Wat ons vertrouwen gaf dat de fundering het gewicht van volle kuubvaten zou kunnen houden. Op die hardhouten palen werden betonplaten gelegd waarop wij dan weer de kuubvaten zetten.
Voor de kuubvaten werd een wadi aangelegd voor de overstort van de kuubvaten.

En toen was het werk weer voor ons. Regenpijp aanleggen langs de schutting, t-stuk om hem over 2 vaten te laten verdelen, aansluiting op de regenpijp van het dak.

En natuurlijk de ophoging van het grasveld. 120 zakken van 40 liter grond laten komen. Het gazon eerst met een frezer bewerken zodat de grond niet als een kussen op het oude gazon zou komen, daarna omspitten en egaliseren, de grond uitstorten en opnieuw egaliseren. Uiteindelijk de graszoden neerleggen. Het resultaat was een supervlak, groen en onkruidvrij grasveld.

Daar waren we eerst heel trots op, maar na een poosje vonden we het toch wel erg steriel en zag het er toch heel kunstmatig uit. Gelukkig kwam meneer Mol na een paar weken zijn opwachting weer maken en hebben we in de tussentijd de eerste molshopen alweer in het grasveld. Het onkruid zal ook wel komen.

En toen maar wachten op de regen. Heel spannend, die eerste regenbui. Het geheel leek te werken. Alleen wordt het ene kuubvat sneller gevuld dan het andere. Maar tegen de tijd dat ze allebei vol waren bleek het andere kuubvat veel harder over te stromen dan het ene. Daar moeten we nog eens naar kijken.
De wadi deed het ook goed. Op een gegeven moment stroomde de kuubvaten zo hard over dat de wadi gevuld raakte. Conform verwachting viel hij binnen een uur na het ophouden van de regen weer droog.

Behalve alle lichamelijke arbeid wachtte na afloop nog een klein klusje. De subsidieaanvraag. Omdat de pot voor 2023 leeg was kon die pas vanaf 1-1-2024 gedaan worden mits het werk niet langer dan 3 maanden geleden was uitgevoerd. Omdat we op 11-11-2023 de regenpijp doorzaagden en dus toen de hemelwaterafvoer niet meer op het riool uit lieten komen zaten we daar ruim. Ondanks dat toch maar op 1-1 de aanvraag indienen omdat je nooit weet hoe snel zo'n pot weer leeg is.
Je komt bij een online formulier waar ruimte is voor 4 bonnetjes voor de kosten. Wij hadden er 6. Dat was het eerste probleem. Omdat we ruim meer kosten hadden gemaakt dan dat we subsidie nodig hebben selecteer je dus de hoogste bonnetjes. Dan moeten die bonnetjes ge-upload worden. Je kon slepen of selecteren. Maar wat ik ook deed, er opende een nieuw tabblad in de browser om de pdf te laten zien ipv dat er iets ge-upload werd. Na een half uur pielen toch maar het 4-ogen principe toegepast en Martijn gevraagd of hij zag wat er niet klopte. Hij zag het zo ook niet maar suggereerde kortere namen aan de files te geven. En zo waar, dat werkte. Dus uiteindelijk alle pdf's en foto's van voor en na de actie ge-upload.

Dan was er nog een knop over, 'verzenden'. Met een zucht van verlichting klikte ik daarop. En natuurlijk had ik te vroeg gezucht. Er kwam een foutmelding 'can not verify reCaptcha, please try again'. En alles wat ge-upload was, was weer weg met foutmeldingen dat er geen foto's en bonnetjes waren. Dus weer alles uploaden, weer op verzenden klikken, weer dezelfde foutmelding. Toen had ik het wel gehad.

De volgende dag, 2-1, heb ik alles netjes op de mail gezet zoals ze het in het formulier hadden uitgevraagd en verzonden inclusief de opmerkingen over de problemen met het formulier. Vandaag, 9-1, heb ik er maar eens achteraan gebeld omdat ik nog niets gehoord had. Gelukkig hadden ze het in goede orde ontvangen en zou ik volgende week horen of we geld krijgen.

Op 3-1 kregen we een mail met de ontvangstbevestiging, een excuus voor de problemen met het formulier en dat ze nog wat aanvullende informatie misten. Meteen het weekend opgestuurd en nu krijgen we binnen 8 weken te horen of het toegekend wordt. Duimen draaien dus.

En ja, we hadden alles goed ingevuld en onder voorwaarde dat we de boel netjes onderhielden hebben we de subsidie binnen gekregen.

Paro

 Na Phobjikha valley was het tijd om richting Paro te gaan. Vanwege het regenseizoen hadden we veiligheidshalve twee dagen uitgetrokken. Het zou niet de eerste keer zijn dat de weg wegspoelde waardoor er een dag vertraging optreedt.

Gelukkig was het alleen maar heel erg mistig maar regende het niet. En tegen de tijd dat we lager waren hadden we ook weer zicht.

Onderweg naar Paro bezochten we nog een tempel. Die hadden we al een aantal keren zien liggen omdat die op de weg van Thimphu naar Paro ligt maar nog nooit bezocht.

Het oorspronkelijke idee was om in Paro het Tijgers Nest te bezoeken (Taktsang) maar omdat we daar met de klas al geweest waren, zijn we gaan boogschieten. Het leek Romke erg leuk om dat te doen. Helaas lukte het hem om tijdens de eerste ronde twee van de drie pijlen zoek te maken en bij de tweede ronde ook de laatste pijl te laten verdwijnen. Het zoeken in een rijstveld viel niet mee. Al helemaal niet omdat ik werd afgeleid door een libel. Volgens een kenner "Een jong mannetje van Sympetrum hypomelas, ‘a widespread Himalayan species’" Dat boogschieten was dus een korte vreugde. Gelukkig was er ook nog een Dzong die we konden bezoeken en hadden we naar een boogschietwedstrijd gekeken en was er ook een lunch bij een homestay. We hebben ons dus niet verveeld.

En daarna de laatste avond met Karma en Kencho. Lekker uit eten. Niet in het hotel waar wij de enige gasten waren maar wel kakkerlakken, maar bij een gezellig restaurant in Paro zelf.

Helaas liep de terugvlucht niet zoals gehoopt. Omdat we voor Romke later kaartjes hadden gekocht was er een gedeelte van de reis dat we niet samen zaten. Ik begon bij Druk Air naar Bangkok om over te stappen op Singapore Airlines. Romke stapte daar over op Scoop. Een partner van Singapore Airlines. Alleen kon hij daar niet van te voren inchecken omdat hij doorvloog met Singapore Airlaines. En bij Singapore Airlines kon hij niet online inchecken omdat hij eerst met Scoop vloog. In Bangkok kon hij fysiek inchecken, maar niet in de transitzone. Hij moest eerst echt Thailand in om daar in te kunnen checken. Daar kom je dus de avond voor vertrek uit Paro achter. Om zeker te zijn dat zijn bagage op de terugweg wel meekwam heb ik die maar allemaal op mijn naam gezet. Gelukkig hoefde ik geen overgewicht te betalen omdat ik kon laten zien dat het toch voor twee personen was. En dan maar hopen dat het goed gaat als je in Thailand door de douane moet en dus á la minute een visum voor 3 uur moet regelen etc.

Het scheelde natuurlijk wel dat hij geen ruimbagage op te halen had of in te leveren. En uiteindelijk liep alles heel soepel. Maar de stress van te voren en tijdens het overstappen was niet leuk. Als ik had geweten dat Scoop, ondanks dat het een partner van Singapore Airlaines was, zo rottig in elkaar stak hadden we een andere vlucht geregeld. Maar goed, al doende leert men.

En toen waren we weer terug in Amsterdam en lag het avontuur weer achter ons. Op naar het volgende avontuur....

Phobjikha Valley

Phobjikha Valley is een heel ondiepe vallei op grote hoogte waar 's winters de zwarthalskraanvogels overwinteren. De kraanvogels komen vanuit Tibet aangevlogen en zouden bij aankomst en vertrek in de vallei drie keer om de tempel cirkelen. Omdat Romke en ik niet in de winter maar in de zomer in de vallei waren hadden we niet verwacht ze te zien. Maar het bleek dat er twee vogels gewond aan hun vleugels waren. Die worden opgevangen bij het informatiecentrum over de kraanvogels. We hebben ze dus toch kunnen bewonderen.

Toen we in Pobjikha Valley waren kostte het enige moeite om onze homestay te vinden. Er waren er nogal wat. Gelukkig kwamen we uiteindelijk goed terecht.

Voor onze eerste dag hadden Karma en de gastheer een wandeltocht over twee passen uitgezocht. Onze gastheer zou meegaan omdat de paden waarschijnlijk lastig te vinden waren omdat er zo weinig meer gewandeld werd. Er waren geen touristen meer vanwege corona en de Bhutanezen zelf gebruikte de paden niet meer omdat ze auto's hadden. Het was maar goed ook dat de gastheer meeging. Het pad was compleet overgroeid, de pas op 3647 meter hoogte en we begonnen op 3100. Ik was helemaal stuk en stond te wankelen op mijn benen. Romke trok het beter. We hebben toen maar bij een houtstapel gerust en besloten dat we niet meer naar de tweede pas zouden gaan maar dat Kencho ons op kon halen voor de lunch.

De lunch was een picknick die we eer aan deden. Daarna was het toch maar terug naar de homestay.

De volgende dag hadden we een makkelijke wandeling door de vallei. Eerst naar de tempel en van daar naar het klooster, of omgekeerd. Praktisch geen hoogtemeters en op het eind wachtte ons een 'hot stone bath'.

Zoals je kunt zien was het regenseizoen duidelijk begonnen. Overal dreigende wolken.

We hebben op het eind het klooster nog bezocht maar helaas werden we daar aangevallen door een zwerfhond. Een groot beest dat doelgericht op ons af kwam terwijl wij met ons 4-en waren en blaffend en grommend voor ons bleef staan. Onze eerste ervaring met een zwerfhond die aggressief was. De adrenaline giert dan wel even door je lijf, want wat te doen? Kencho nam een stok en sloeg ermee naast de hond op de grond om duidelijk te maken dat we niet van zijn gedrag gediend waren. Dat hielp in eerste instantie niet. Pas toen de stok in tweeën geslagen werd vlak naast de hond liet hij ons met rust en konden we verder lopen.

Gelukkig was het eind van de dag erg goed. We kregen een 'hot stone bath'. Onze gastheer was de hele dag bezig geweest met stenen warm te maken en die in het badwater te doen, ze er weer uit te vissen en opnieuw warm te maken.

Aan de buitenkant van de badhut was een bak waarin de stenen gedaan werden die waterverbinding met het houten bad had. Zo kreeg je wel de warmte maar niet de hete stenen. Heerlijk een uur erin gedobberd en daarna een uur zitten bijkomen van het badderen. En daarna Romke in hetzelfde badwater en daarna de rest van de huishouding. Net als vroeger toen we ook allemaal in dezelfde teil met warm water gingen.

Zondag, vertrek uit Thimpu voor een paar dagen wandelen

Omdat we zondag meteen weg gingen was het handig dat ik de yakdeken die ik vanuit Bhumtang moest krijgen nog thuis geleverd kreeg. Gelukkig ging dat goed.

Zaterdagmiddag zijn we dan ook druk aan het pakken geweest en 's avonds hebben we ons getrakteerd op een restaurant. Daar werden we flink verwaarloosd en toen we konden bestellen bleek dat lang niet alles beschikbaar was wat op de menukaart stond. Gelukkig hadden ze een goed uitleg. De koningin kwam er dineren. We hebben onze keus dan ook maar aangepast en zijn net zo lang blijven zitten tot we de koninging in levende lijve binnen zagen komen.

Zondag was nog hectisch. We waren nog niet helemaal klaar met pakken toen Kencho en Karma er al waren. We werden uitgezwaaid door de moeder van onze huisbazin. Ze had nog een zak walnoten van de eigen walnotenboom. Gelukkig hadden wij nog drie 'badeendjes' die eigenlijk voor de assistenten bedoeld waren. Die konden we nu aan haar geven voor haar kleinkinderen.. Ook Sonam kwam ons nog uitzwaaien. En daarna waren met ons 4-en op stap op weg naar Pobjikha valley. Daarbij kwamen we over Dochula die in mist en miezer gehuld was toen ik naar Punakha ging (en ook toen op de terugweg). Ter ere van Romke was er een stralend uitzicht op de Himalaya.

We zijn net over de pas het Pelgrimspad gaan doen. Dat loopt naar een klooster/tempel met mooie uitzichten.

Daarna was het lunchtijd, dat deden we weer op de pas zelf. En als gebruikelijk was het de bedoeling dat Karma en Kencho apart aten. Romke en ik vonden het gezelliger als ze bij ons kwamen zitten. En zo geschiedde.

Daarna was het doorrijden tot we bij onze homestay in Pobjikha valley kwamen

De laatste week les

De laatste week werd gekenmerkt door de voorbereidingen voor de eindpresentatie op de 16de. Er was weinig meer voor mij te doen behalve aanwezig zijn. Dat maakte het dan ook makkelijk om met Romke naar Paro te gaan om zijn rugzak op te halen die precies een week later dan gepland op het vliegveld aankwam. En ook daar waren de assistenten weer onontbeerlijk. Ze legden uit hoe het taxi-systeem werkte, besteld een taxi voor ons, legden uit hoe we de ritprijs konden berekenen als er ook andere mensen nog meegenomen werden etc. Heerlijk, lokale kennis.

Omdat we op de 9de al langs de balie gegaan waren in Paro om te kijken of de rugzak er al was wisten we nu precies waar we wezen moesten, niet 'Arrivals', noch 'Departures', maar 'Cargo'. Blijkbaar herkenden ze Romke want we hoefden niet eens te laten zien dat de bagage echt van hem was. Het was wel fijn dat de rugzak er was, want meteen na afloop van de cursus zouden we gaan trekken. Dan had Romke echt zijn hele tijd Bhuthan zonder zijn spullen gezeten. En waren de badeendjes die hij mee had niet goed terecht gekomen.

Die badeendjes waren bedoeld voor mijn studenten omdat ze nu echte programmeurs waren. Echte programmeurs gebruiken badeendjes bij het debuggen, zie rubber ducking. Behalve met badeenden heb ik ze ook kennis laten maken met de struisvogel. Als je weet dat er een bug in je programma zit kun je besluiten om te doen alsof die er niet is, met name als hij niet vaak optreed en erg kostbaar is om op te lossen en het makkelijker is om het op zo'n moment handmatig even recht te zetten. Dat was iets dat ik van Romke leerde in die laatste week en graag doorgaf aan mijn studenten.

Behalve dus wat losse eindjes en een uitstapje om Romke's rugzak op te halen moesten de studenten ook de eindpresentatie voorbereiden en wat culturele zaken voor de afsluiting regelen. Ze besloten tot twee dansen uit Bhutan en een Nederlandse volksdans die ik ze geleerd had. Dat hield in dat ik mee moest dansen. Toen heb ik ook maar aan een van hun dansen meegedaan. Een compleet andere stijl van dansen. We hebben van youtube afgekeken hoe hij moest. Helaas kan ik geen opnames van ons optreden delen. Op de facebookpagina moeten ergens foto's te vinden zijn maar ik zie ze even niet.

Gelukkig kan ik de officiële uitnodiging voor de afsluiting wel terugvinden. Altijd leuk voor het plakboek.

Taktsang op Jitske's verjaardag

De geboortedag van Guru Rinpoche is een nationale feestdag in Bhutan, gevierd op de tiende dag van de zesde maanmaand, die in juni of juli valt in de westerse kalender. Dit jaar was dat 9 juli, toevallig ook de geboortedag van Jitske. Het was dan ook erg leuk dat mijn klas een uitstapje had georganiseerd om de geboortedag te vieren. Zo had ik toch een beetje het gevoel dat ik iets aan Jitske's verjaardag deed.

Het uitstapje was naar Taktsang oftewel Tiger's nest. Het was op deze plaats dat Guru Rinpoche mediteerde en het Boeddisme naar Butan bracht. Vandaar dat het de plaats was waar we naar toe gingen op deze feestdag. Ik had Taktsang willen bezoeken, blij met het idee dat er bijna geen toeristen zouden zijn. Maar we kwamen om in de mensen. Iedereen die kon ging die dag naar Taktsang vanwege de betekenis van de dag en de betekenis van Taktsang. We stonden in de rij bij alle ruimtes waar beelden stonden om onze eerbied te getuigen. We stonden in de rij voor de grot, we stonden in de rij voor de boterthee en boterrijst, we stonden in de rij .... Maar het voelde gelukkig niet als toerist. We hebben maar zo'n 6 buitenlanders gezien

Om zes uur 's ochtends werden we opgepikt door de bus om bijtijds te kunnen starten met de wandeltocht omhoog. Dat betekende zonder ontbijt de deur uit omdat we anders nog vroeger op zouden moeten staan. Romke en ik kwamen in verschillende bussen terecht en ik had het ontbijt. Die zielepoot kon dus pas ontbijten toen we op de parkeerplaats van Taktsang waren. Ik had keus uit twee ontbijten. Hoewel ik had gezegd dat wij voor ons eigen ontbijt zouden zorgen, hadden de studenten toch ook ontbijt voor ons geregeld. En dat ontbijt was bij mij in de bus. Dat liep Romke dus ook mis.

Vanaf de parkeerplaats is het ongeveer twee uur lopen over een redelijk pad. Het enige probleem is dat het alleen maar omhoog is. De parkeerplaats ligt op 2580 meter en Taktsang op 3100. Dat was dus een leuke klim. Al helemaal voor Romke die pas op dinsdag was aangekomen en op 2400 meter had gezeten in Thimphu. Hij was nog niet geacclimatiseerd. De studenten namen gelukkig onze rugzakken over zodat we makkelijker konden lopen. En met de nodige rustpauzes lukte dat inderdaad. Bijna 500 meter stijgen.

Bijna boven kleedde iedereen zich om in de traditionele/formele kleding. Gelukkig had ik in de tussentijd ook een kyra gekocht met hulp van Karma en kon ik me dus ook netjes uitdossen.

Daarna de laatste loodjes. Rugzakken en mobiels en wandelstokken inleveren. Schoenen en sokken uit. Steile trappen op. En dan in elke ruimte, na al die hoogtemeters, 2 keer drie buigingen. Drie buigingen om respect en eerbied te betuigen aan de Boeddha, Dharma en Sangha (de Drie Juwelen). Voor meer uitleg over het idee achter de buigingen, lees bv neerbuigingen-waarom-en-hoe of buigen
Op 3100 meter hoogte na al dat wandelen waren die buigingen moeilijk om te doen vanwege gebrek aan adem. Gelukkig had een van de studenten al uitgelegd dat de verdienste die je kreeg toenam met de mate van afzien. Als je het zo bekijkt hebben we veel verdienste verworven. Dat is anders dan het Christendom, waar Jezus juist aan het kruis stierf om ons te verlossen. In het Boedisme wordt je geacht zelf aan je verlossing te werken.

Ik had ook bidvlaggen gekocht om op te hangen. Op een gegeven moment waren ze verdwenen. Geen flauw idee of en zo ja, waar, de studenten ze opgehangen hebben. Dat maakt natuurlijk niet uit want ze hangen op een winderige plaats om te zorgen dat de gebeden door de wind over de hele wereld verspreid worden. Toch, als Nederlander, had ik verwacht dat we ze samen op zouden hangen of dat ze minstens verteld zouden hebben dat ze ze opgehangen hadden.

Op de terugweg natuurlijk nog de nodige foto's maken. Op de brug bij de waterval scheen een traditioneel moment te zijn.

Daarna de hele afdaling. Dat kostte gelukkig minder moeite. Lunch op de parkeerplaats waar honden en paarden aan het bedelen waren om eten. Toen terug naar Thimphu. We waren om 6 uur weer thuis. Dat was dus 12 uur uit en thuis met een fantastische dag.

Beestenbende 2

Romke deed een interessante ontdekking qua beestenbende.
Er zijn nogal wat vliegen die graag binnen komen in ons appartement. Wat Romke ontdekte, was dat als je een raam open deed de vlieg daar meteen door naar buiten ging. Terwijl het raam aan de donkere kant van de kamer zat en de vlieg voor het raam waar de zon op stond. Alle keren dat hij dat deed (meer dan eens) ging dat op.

Een ander iets dat hem opviel betrof de zwerfhonden. Tijdens de picknick op de terugweg van Taktsang kwamen die bij ons zitten. Ze deden geen poging om uit de schotels te eten, ze bedelden niet, maar gingen gewoon liggen wachten tot ze gevoerd worden. Dat is voor zwerfhonden natuurlijk erg sociaal

Wat de honden betreft. Er zijn er erg veel. Toch zien we practisch geen hondenpoep. Ze krijgen natuurlijk ander eten, maar ze zullen toch wel gewoon poepen. Ik ben benieuwd waar dat dan is

De paarden daarentegen wilden wel uit de pannen eten. Die waren duidelijk minder goed opgevoed. Paardenpoep was ook duidelijk aanwezig

De koeien kwamen niet langs die hebben geen interesse in de mensen. Die gaan gewoon hun eigen gang.